تفکر انتقادی و رسانه ها

  چه کسی راست میگوید؟  

 عصر کنونی، عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات است. انسان‌ها از پیروجوان، زن و مرد در معرض بمباران اطلاعات هستند. انسان امروزی همیشه و در هر مکانی با حجم بالایی از اطلاعات مواجه است. تلویزیون، این جعبه جادو، با شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنت با سایت‌های اطلاع رسانی و خبرگزاری‌ها و انواع شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک و غیره انسان را مدام در معرض اطلاعات درست و غلط قرار می‌دهند.

کدام خبر درست است؟ چه کسی راست می‌گوید؟ به کدام شبکه تلویزیونی و سایت اینترنتی می‌توان اعتماد کرد؟

چنین حجم بالایی از اطلاعات و پذیرش آن مستلزم پرورش قوه تمیز و تشخیص و داوری صحیح است که این امر به‌وسیله تفکر انتقادی محقق خواهد شد. تفکر انتقادی موجب خواهد شد تا زمینه شناخت دقیق و عمیق فراهم شود. در واقع مخاطب، با توجه به تفکر انتقادی می‌تواند به تفکر تاملی، منطقی و مستدل برسد که بر تصمیم‌گیری در خصوص باورها و انجام آن تمرکز دارد. شخص می‌تواند به قضاوتی هدفمند و خودمحور برسد که مستلزم مهارت‌های تفسیر، تحلیل، ارزشیابی و استنتاج است. به عبارت دیگر، مهارت تفکر انتقادی شامل، بررسی دقیق و پایدار هر باور و یا دانش فرضی مدلل است که به نتیجه منتج می‌شود. افراد با توجه به تفکر انتقادی می‌توانند به ارزیابی صحیح و ارزش‌گذاری دانش و باورها برسند.

خلاصه اینکه مخاطبانِ رسانه‌ها باید اخبار و مطالب را خوب و دقیق بررسی کنند و به قضاوت و داوری مناسب و درستی دست یابند. 

نامه رهبری تلنگری به مسلمانان جهان

  نامه رهبری: تلنگر و هشداری به خودم

  اگرچه مخاطب مستقیمِ نامه‌ی پرمحتوای رهبری، جوانان اروپایی و آمریکای شمالی هستند اما این نامه می‌تواند تلنگر و هشداری برای مسلمانان ایران و تمام مسلمین جهان باشد. منِ به ظاهر مسلمان به فکر افتادم که:

 چقدر دینم، پیامبرم، علما و بزرگان دینم را می‌شناسم؟

چه میزان با احکام و قوانین دینم آشنایی دارم؟

کجا درست عمل کرده‌ام و کجا نادرست؟

تاکنون با رفتار و اعمالم چند نفر را به دینم خوشبین کرده‌ام و چند نفر را بدبین؟

چقدر اعتقادات و ایمانم وابسته به برداشت‌های دیگران است؟

از قرآن، کتاب آسمانیم، چه شناختی دارم؟ چقدر در موردش مطالعه کرده‌ام؟

قرآن کجای زندگی من است؟ آیا قرآن فقط تزیینِ کتابخانه است؟

رسانه‌های داخلی و خارجی چقدر در اعتقادات و ایمانم موثرند؟

آیا رسانه‌ها در شناخت اسلام به من کمک کرده‌اند؟ آیا در ذهن من سوال و پرسش ایجاد کرده‌اند؟ و یا فقط کورکورانه و با چشمانی بسته هر چه رسانه‌ها در مورد دین و ایمان می‌گویند می‌شنوم و باور می‌کنم؟

چقدر در مورد دین و اعتقادات دینی و اسلامی پیش‌داوری و قضاوت عجولانه و بدون مطالعه داشته‌ام؟

 

این وبلاگ تلاشی مکتوب است برای پاسخ به این سوالات.

نامه رهبری و تقویت تفکر انتقادی

  تفکر انتقادی یا تفکر نقادانه، یکی از مهارتهای فکری سطح بالاست که به تعبیری فرایند تفکر و ارزیابی هشیارانه‌ی فرد از افکار خود است و منجر به این میشود که فرد چه تصمیمی بگیرد و چه کاری انجام دهد. مهارت تفکر انتقادی اینگونه تعریف شده است: تفکر انتقادی تفکری است که در جست  وجوی شواهد، دلایل و مدارک برای یک قضاوت و نتیجه‌گیری است و یا برای دستیابی به چنین  و نتیجه‌گیری خواستار دلیل، شواهد و مدارکی است. حتی می‌توان گفت: نقاد بودن، به اندازه تفکر  ارزشمند است.

     مراحل تفکر نقادانه یا انتقادی به شرح زیر است:

•  موضوع را از جنبه‌های مختلف بررسی کنیم.
•  بر روی موضوع تمرکز کنیم.
• در مورد موضوعات مبهم و نامشخص پرسش کنیم.
• چارچوب فکری‌مان را تغییر دهیم و با فکر باز به پدیده‌ها نگاه کنیم؛ چون اسارت در چارچوب‌های فکری ثابت گاهی بسیار خطرناک است.
• به ارزیابی پدیده‌ها و اتفاقات بپردازیم و با طرح چراهای متعدد به نقد پدیده‌ها بپردازیم.
• به دنبال دلایل، مدارک و شواهد تاییدکننده یا ردکننده پدیده‌ها، عقاید، احتمال‌ها و ... باشیم.
• در تفکر انعطاف نشان دهیم. تمام جوانب را بررسی کنیم.

 بدیهی است که جوانان جهان باید نسبت به اطلاعاتی که از طریق رسانه‌ها و افراد دریافت می‌کنند نقادانه رفتار کنند. ارزیابی همه جانبه این اطلاعات بسیار حیاتی و ارزشمند است. سران غرب به کمک رسانه‌ها و گروه‌های تروریستی که خود را اسلامی معرفی می‌کنند، سعی دارند از اسلام چهره خشن و ظالمی به جوانان نشان دهند. اینجاست که تفکر نقادانه به کار این جوانان می‌آید.

  منبع: اینترنت

نامه رهبری و تقویت روحیه پرسشگری

تقویت روحیه‌ پرسشگری

  نامه رهبری به جوانان، روحیه پرسشگری را در آنها روشن و تقویت می‌کند. آنها را تشویق به پرسش و سوال کردن می‌کند. عبارات:

• ·         «پرسش و کاوش»
• ·         «از روشنفکران خود بپرسید»
• ·         آیا هرگز از خود پرسیده‌اید»
• ·         «پرسش‌های جدیدی را در ذهن کنجکاو و جستجوگر شما ایجاد کند»
• ·         «تلاش در جهت یافتن پاسخ این پرسش‌ها»

 

بارها در سراسر نامه به کار رفته و مخاطب را به پرسش و کنکاش در مورد اسلام و وضعیت فعلی زمینه‌های اسلام هراسی در جوامع اروپایی دعوت می‌کند.

اساسا خلقت بشر با سوال آغاز شد. آنجا که خداوند آدم را خلق کرد:

و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت من در زمین جانشینی خواهم گماشت[فرشتگان] گفتند: آیا در آن کسی را می‌گماری که در آن فساد انگیزد و خونها بریزد و حال آن که ما با ستایش تو را تنزیه می‌کنیم و به تقدیست می‌پردازیم.

 

در بسیاری از آیات دیگر نیز، پرسش‌هایی آمده که طراح آن پرسش‌ها خداوند متعال است.

آیا دو چشمش نداده‌ایم؟ و ربانی و دو لب؟ و هر دو راه خیروشر را بدو نمودیم؟ (سوره مبارکه بلد)

قرآن، کتاب آسمانی ما مسلمانان، نیز انسان را به پرسش و تفکر وامی‌دارد. نزدیک به دوهزار آیه و به عبارتی حدود یک سوم قرآن پیرامون پرسش می‌چرخد. و آیات بسیاری نیز انسان را به تفکر دعوت می‌کند.

ذهن کنجکاو بشر نیاز به پرسش و سوال دارد. خداوند زمینه‌های پرسش را در انسان ایجاد کرده است: به او چشم و گوش و عقل و قوه تفکر و قوه نطق داده تا بتواند پرسش‌های خود را بیان کند. پرسش آغاز تفکر و آگاهی است. روحیه پرسشگری به انسان آزادی فکری و تفکر شخصی می‌دهد. در نهایت پرسش و تقویت روحیه پرسشگری در جوامع باعث رشد و تعالی می‌شود.

بسم الله الرحمن الرحیم

بسم الله الرحمن الرحیم

نامه رهبری به جوانان اروپایی و آمریکای شمالی، با کلام زیبا و معنوی «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز می‌شود. این نامه تاریخی به مهم‌ترین و بامعناترین کلام خدا مزین شده است؛ کلامی که ملکه ذهن تمام مسلمانان است و همگی شروع کارهای خود را به این کلام نورانی زینت می‌بخشند.