عید مبعث حضرت محمد(ص)

    باید اسلام را به پیروان دیگر ادیان شناساند. باید به تمام جهانیان نشان داد که اسلام آن چیزی که در رسانه‌ها نمایش داده می‌شود نیست. به همین خاطر اقدام مسلمانان لندن در روز عید مبعث بسیار ارزشمند است. گروهی از مسلمانان لندن، به بهانه این عید بزرگ که نشانگر به نبوت رسیدن پیامبر اسلام است، 4000 هزار شاخه گل رز را به همراه پیام صلح و دوستی پیامبر مسلمانان به مردم تقدیم کردند تا نشان دهند اسلام دین صلح و دوستی است و پیامبر ما رحمت للعالمین است.

    باید به جهانیان نشان داد اسلام، آن اسلامی که به اصطلاح مسلمانان عربستان بدان معتقدند نیست. اسلام واقعی هیچگاه اجازه‌ی ظلم و ستم و کشتار مردم یمن را به مسلمانان عربستان نمی‌دهد. اسلامِ آل سعود، اسلام سیاسی است، اسلامی است که فقط منافع آنها را تامین می‌کند؛ اسلامی است از نوع آمریکایی.

جای بسی تاسف و افسوس است که در بازه‌ی زمانی عید مبعثِ حضرت خاتم الانبیاء، عربستان که مهد اسلام است و مشرف به وجود خانه خدا می‌باشد، این چنین بر دیگر مسلمانان می‌تازد و وحشیانه کشتار می‌کند.

تمام جهانیان می‌دانند که حضرت محمد مصطفی(ص) در عربستان مبعوث شده اند. و اکنون از طریق تلویزیون‌های خود شاهد وحشی‌گری همین متولیان خانه خدا هستند!

بازی‌های رسانه‌ای

      آنچه امروزه از بنیادگرایی در ذهن بیشتر جهانیان تداعی می‌شود خشونت است؛ چرا که این رسانه‌ها هستند که بنیادگرایی را به مثابه خشونت معرفی می‌کنند. دقیق‌ترین تعریف بنیادگرایی این است: بنیادگرایی را گروه‌هایی دینی می‌دانند که در واکنش به بحرانی ظاهر می‌شوند، بحرانی که به تصور آنان هویت گروهی‌شان را تهدید می‌کند. اما اساسا نمی توان خشونت و خشونت‌گرایی را به عنوان یک عنصر لاینفک در تعریف و شناسایی جنبش‌های بنیادگرا در نظر گرفت. این تصور که هر جنبش بنیادگرا، زمانی بنیادگرا خوانده می‌شود که به رفتارهای خشونت‌آمیز در برابر دنیای بیرونی متوسل شود بیشتر به وسیله رسانه‌ها به ویژه بعد از حادثه یازده سپتامبر به افکار عمومی القا شده است. در صورتی که بسیاری جنبش‌های بنیادگرا وجود دارد که به هیچ وجه با استفاده از خشونت موافق نیستند. البته خشونت به عنوان یکی از استراتژی‌های جنبش‌های بنیادگرا در مواجهه با جهان بیرونی است.

   بازی‌های رسانه‌ای در به وجود آمدن تصویر افراطی خشونت‌آمیز از بنیادگرایی نقش موثری داشتند. یکی از دلایل به وجود آمدن چنین تصویری از بنیادگرایی و اسلام دو واقعه تاریخی است که به عنوان نقطه‌های عطف در فهم و تعریف بنیادگرایی می‌توان به آن توجه کرد. یک انقلاب اسلامی است و دیگری واقعه یازده سپتامبر. بعد از انقلاب اسلامی در ایران و آغاز حرکت‌های دینی در کشورهای مسلمان در دهه 80 میلادی، هم رسانه‌ها و هم نظریه‌پردازان علوم اجتماعی که قدرت یافتن دین در عرصه عمومی را پیش‌بینی نمی‌کردند به این اسلام هراسی دامن زدند و در تحلیل‌ها و تعاریف خود، اسلام‌گرایی را با بنیادگرایی یکی می‌گرفتند و اصطلاحاتی مانند اسلام سیاسی یا حکومت دینی و ... برای تعریف اسلام به عنوان یک دین بنیادگرا مطرح کردند. بعد از واقعه یازده سپتامبر به دلیل رسالت جهانی که القاعده برای خود تعریف کرده بود و به دلیل تفسیر خاصی که از مفهوم جهاد ارائه دادند، اسلام هراسی تشدید شد و مفاهیمی مانند جنگ یا جهاد مقدس که بازمفهومی مسیحی است به اسلام نسبت داده شد. با این تفاوت که بعد یازده سپتامبر تصویری که از مسلمانان ارائه می‌شد افرادی بود که هر آینه آماده انجام عملیات انتحاری است. یعنی رسانه‌ها عملا در این دو دوره زمانی علاوه بر خدشه‌ای که در فهم بنیادگرایی وارد کردند، دو ویژگی خاص را برای تعریف بنیادگرایی ابداع کردند. در ابتدای دهه 80 حکومت دینی و در اول قرن بیست و یکم، مفهوم جهاد. 

          منبع: رسانه؛ عنصر جدایی ناپذیر بنیادگرایی، گفت و گو با احسان حمیدی زاده، مدیریت ارتباطات

بنیادگرایی اسلامی و مدرنیته

       از نظر بیشتر اروپاییان، مسلمانان روحیه خشنی دارند و در نتیجه نگرش‌شان نسبت به جهان اسلام عموما مثبت نیست. چرا که آنچه از مسلمانان و جهان اسلام به نمایش درمی‌آید تصاویری خشونت‌آمیز است. بسیاری از صاحب‌نظران این خشونت را واکنشی نسبت به اعمال و رفتار غربیان نسبت به جهان اسلام می‌دانند. مثلا سید حسین نصر، ریشه به وجود آمدن بنیادگرایی اسلامی را در خود جریان مدرنیته دانسته و معتقد است که خود این جریان خشونت را بر مسلمانان تحمیل کرده است. 

    وی در تاکید مدعای خود به روابط میان مسلمانان با اقلیت‌های دینی در کشورهایی مثل مصر، ایران، ترکیه، هندوستان، نپال، مالزی، اندونزی و بنگلادش اشاره می‌کند که در آنها مسلمانان همواره زندگی مسالمت‌آمیزی با بوداییان، مسیحیان و هندوها داشته اند و این روابط صلح‌آمیز هیچ گاه به خشونت کشیده نشده است، مگر زمانی که غربیان در این رابطه دخالت کرده و روابط مسالمت‌آمیز آنها را به خاطر منافع خود از بین برده است. به نظر وی «آنگاه که موضوعات حساس سیاسی چون تجزیه فلسطین یا هندوستان روابط عادی میان مسلمانان و پیروان دیگر ادیان را متشنج ساخته، این همزیستی به خشونت گراییده است». نصر معتقد است که خشونت موجود از فعالیت مسیونرهای مسیحی سرچشمه گرفته است که همزمان با استعمار و برای خدمت به استعمار، به کشورهای اسلامی سرازیر شدند: «مساله فعالیت‌های مسیونری مسیحی (کلیساهای غربی نه کلیسای ارتدکس)، موضوع پیچیده‌ای است. فعالیت مسیونری در جهان اسلام، از آغاز دوره تجدد همزاد استعمار بود و بسیاری مسیونرهای غربی در کنار مسیحیت، فرهنگ سکولار غرب را نیز تبلیغ می‌کرده‌اند.

        منبع: بررسی تاثیر مدرنیسم در به وجود آمدن بنیادگرایی اسلامی (مطالعه موردی نووهابیسم) دوفصلنامه‌ی مطالعات سیاسی جهان اسلام(علمی-پژوهشی)، سال دوم، شماره(6،5)، بهار و تابستان 1392 

بازنمایی اسلام و مسلمانان در پوشش رسانه ای غرب

     نگاه غربیان و مخصوصا رسانه های غربی به جهان اسلام و مسلمانان

 

  بخش مهمی از نگرش‌ها و پیشداوری‌های مردم اروپا و آمریکا نسبت به اسلام و مسلمانان برگرفته از نوشته‌ها، روایات، تصاویر تلویزیونی، فیلم‌ها، مستندها، گزارشات و کتابهایی است که فیلم‌سازان، گزارشگران و نویسندگان از جهان اسلام و مسلمانان ارائه می‌دهند. به عبارت دیگر، ما دنیا و مردم دنیا را از دریچه نگاه و واژه‌های آنها می‌شناسیم؛ از طریق همین رسانه‌هاست که مردم دنیا با ملل و اقوام دیگر آشنا می‌شوند. نویسندگان و فیلمسازان و گزارشگران به ما القاء می‌کنند که در مورد دیگران چگونه فکر کنیم.

   یکی از تحقیقات جامع و مهمی که درباره نگاه غربیان، به ویژه رسانه‌های غربی، به جهان اسلام و مسلمانان صورت گرفته است، اثر ادوارد سعید با نام پوشش خبری جهان اسلام در غرب یا اسلام رسانه‌هاست. ادوارد سعید دسته‌های موضوعی زیر را در پوشش رسانه‌ای خاورمیانه یافت:

• تروریسم در میان اعراب و مسلمانان پدیده‌ای ذاتی است
• بنیادگرایی اسلامی مترادف "بازگشت اسلام" است
• خشونت های معاصر در خاورمیانه به کینه‌های قبیله‌ای، مذهبی یا قومی قدیمی باز می‌گردد
• ایالات متحده آمریکا و اسرائیل از صحنه منازعات خاورمیانه، نماینده "جناح ما" هستند
• اعراب و مسلمانان به شدت ضدیهودی‌اند
• خاورمیانه عرصه ابراز خشونت فلسطینی‌هاست

        از دیگر تحقیقات می‌توان به تحقیق شاهین درباره تصویر اعراب در تلویزیون‌های غربی اشاره کرد. شاهین فهرست مختصری از "افسانه‌های اصلی" اعراب را که تلویزیون باعث احیای آن شده است، عرضه می‌کند:

• همه آنها بسیار ثروتمند، وحشی و بی‌فرهنگ‌اند
• دچار جنون جنسی‌اند
• و علاقه بسیاری به بردگان سفیدپوست دارند و از فعالیت‌های تروریستی لذت می‌برند.

        از قرون وسطی این انگاره‌ها چارچوب اصلی برداشت اروپایی‌ها را از اعراب و مسلمانان تشکیل داده است.

       منبع: بشیر، حسن و جاسبی، مرتضی، "تصویر اسلام به روایت کاریکاتورهای غربی بعد از 11 سپتامبر" نامه پژوهش فرهنگی، سال نهم، شماره دوم 

نگرش مردم آمریکا نسبت به اسلام(3)

      رسانه ها مقصرند      

     در کتاب "اسلام و مسلمانان در آمریکا*" آمده است:

 

  برخی از پژوهشگران معتقدند:

  گرچه حوادث خاور میانه در شکل‌گیری ذهنیت منفی علیه اسلام و مسلمانان بسیار موثر بوده، ولی سوءتعبیر و بدفهمی حوادث خاور میانه بیش از خود آن حوادث در ایجاد نگرش بدبینانه نسبت به اسلام تاثیرگذار بوده است. به گفته خانم حداد، در آمریکا و دیگر ممالک غربی، اسلام به عنوان تروریسم، بی‌منطقی، تنفر نسبت به مسیحیت و یهودیت و تلاش مسلمانان برای نابودی غرب یهودی و مسیحی معادل گرفته شده و این گونه به مردم تفهیم شده است. بنیادگرایی اسلام از اختراعات آمریکاست. اصلا چیزی به نام بنیادگرایی اسلامی وجود ندارد و حتی در زبان عربی چنین کلمه‌ای موجود نیست.

  برخی از متخصصان آمریکایی معتقدند که برای رفع شبهه نسبت به اسلام و مسلمانان لازم است که واقعیات مذهبی، سیاسی و اجتماعی خاور میانه بهتر درک شود. یکی از کسانی که دارای چنین طرز تفکری است، گروگان سابق آمریکا در تهران می‌باشد وی می‌گوید:

  "اسلام یک روش زندگی، یک فرهنگ، یک سیستم حقوقی و سیاسی است. از این رو، نمی‌شود از این واقعیت، کنار ماند."

   مسلمانان آمریکا جملگی بر این باورند که رسانه‌های جمعی این کشور به دلیل گزارشات یک جانبه و تحریف واقعیات، بیش از همه در ترویج روح بدبینی نسبت به اسلام مقصرند؛ زیرا رسانه‌ها با انگشت گذاشتن روی موضوعات احساس برانگیز و بزرگ جلوه دادن آنها در ایجاد هیجان ضداسلامی مردم آمریکا نقش تعیین کننده‌ای بازی می‌کنند. 

    

      *    خدا قلی پور، محمود و وزیری، فهیمه، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص328، 1379

              آدرس فایل کتاب "اسلام و مسلمانان در آمریکا"

نگرش مردم آمریکا نسبت به اسلام(2)

       عوامل موثر در شکل‌گیری تصور ذهنی مردم آمریکا نسبت به اسلام

در کتاب "اسلام و مسلمانان در آمریکا*" آمده است:

  به نظر تحلیلگران، علاوه بر دشمنی دیرینه تمدن غرب و کلیسا با اسلام، عواملی چون: جنگ اعراب و اسرائیل در پنجاه سال گذشته، بحران نفتی اوایل دهه 1970، انقلاب اسلامی ایران و جنگ خلیج فارس در شکل دادن تصور ذهنی مردم آمریکا نسبت به مسلمانان بسیار موثر بوده است. به زعم این دسته از ناظران، شاید هیچ واقعه‌ای بیش‌تر از انقلاب اسلامی و مخصوصا بحران گروگان‌گیری، که طی آن 52 دیپلمات و سرباز آمریکایی به مدت طولانی در ایران بازداشت شدند، در شکل دادن تصویر اسلام در ذهن مردم آمریکا به دست رسانه‌های ارتباط جمعی و مخالف اسلام، موثر نبوده است. به گفته خانم حداد، بازداشت طولانی مدت گروگان‌ها در ایران، به صورت سمبل بسیار نمایانی از ضعف و آسیب‌پذیری آمریکا در خاور میانه جلوه‌گر شد و باعث شد که مردم آمریکا تحت تاثیر تبلیغات منفی و ضد‌اسلامی، نسبت به اسلام، نظر دیگری پیدا کنند.

           * خدا قلی پور، محمود و وزیری، فهیمه، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص327، 1379

نگرش مردم آمریکا نسبت به اسلام(1)

در کتاب "اسلام و مسلمانان در آمریکا^*" آمده است:

هر حادثه‌ای که در ممالک خاورمیانه اتفاق می‌افتد، رسانه‌های خبری با تبلیغات یک طرفه و تحریف آمیز، احساسات مردم آمریکا را علیه مسلمانان تحریک می‌کنند، تا جایی که حملات مکرر تلفنی به مسلمانان، تدریجا به مرحله حملات فیزیکی و منفجر کردن مساجد می‌انجامد. و اگر کسی در مقام دفاع از مسلمانان این کشور برآید به احتمال زیاد از حملات افراد متعصب در امان نخواهد بود. خانم ایوان حداد که خود یک مقام علمی و پژوهشگر برجسته در زمینه تاریخ اسلام در دانشگاه "امهرست ماساچوست" است و از لحاظ اعتقادی، مسیحی و همسر یک کشیش فرقه اپیسکپال است، به دلیل داشتن ریشه عربی و نوشتن درباره اسلام و مسلمانان بارها تلفن‌ها و نامه‌های تهدیدآمیز دریافت داشته است. برای نمونه، وی پس از یک برنامه تلویزیونی در شهر نیویورک که طی آن از اسلام به عنوان یک دینِ صلح دوست، سخن به میان آورد، چند نامه تهدیدآمیز دریافت کرد که روی یکی از کارت پستال‌هایی که برای او فرستاده بودند، نوشته شده بود "مرگ بر مسلمانان"، برگرد به همان جایی که از آن‌جا آمده‌ای".

       * خدا قلی پور، محمود و وزیری، فهیمه، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص327-326،  1379

آیا اسلام هراسی همان ایران هراسی است؟

  اسلام هراسی یا ایران هراسی؟

   القاء هراس از ایران از همان سال‌های ابتدایی وقوع انقلاب اسلامی و شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی،   به عنوان یک پروژه گفتمانی به اشکال مختلفی در رسانه‌های غربی جلوه‌گر شده است؛ پدیده‌ای که  می‌توان آن را به مثابه پروژه‌ای عظیم در نظر گرفت که هدف آن، نه تنها ایران هراسی، بلکه تشدید  هراس از اسلام، مسلمانان و به ویژه شیعیان است. در واقع، انقلاب اسلامی، ایران را کانون توجهات  جهان اسلام قرار داده است.

   "ایران هراسی" و متعاقب آن "اسلام هراسی" به معنای ترس مفرط و غیرعقلانی از ایران اسلامی و دین و  احکام اسلامی، شریعت و مسلمانان است. پروژه "ایران هراسی" یا "اسلام هراسی" از طریق ابزارهای نوین    تبلیغاتی و عملیات روانی از رسانه‌های مکتوبی چون کتاب‌ها، مجلات و روزنامه‌ها گرفته تا رسانه‌های دیداری و  شنیداری( در قالب‌های متنوعی چون فیلم، سریال، اخبار، مستند) در سال‌های اخیر دامنه وسیعی پیدا کرده است.

    منبع: مقاله "ایران هراسی در آمریکا: بازنمایی شرق شناسانه از برنامه هسته ای ایران در مستند ایرانیوم" ، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی

تفکر انتقادی و رسانه ها

  چه کسی راست میگوید؟  

 عصر کنونی، عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات است. انسان‌ها از پیروجوان، زن و مرد در معرض بمباران اطلاعات هستند. انسان امروزی همیشه و در هر مکانی با حجم بالایی از اطلاعات مواجه است. تلویزیون، این جعبه جادو، با شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنت با سایت‌های اطلاع رسانی و خبرگزاری‌ها و انواع شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک و غیره انسان را مدام در معرض اطلاعات درست و غلط قرار می‌دهند.

کدام خبر درست است؟ چه کسی راست می‌گوید؟ به کدام شبکه تلویزیونی و سایت اینترنتی می‌توان اعتماد کرد؟

چنین حجم بالایی از اطلاعات و پذیرش آن مستلزم پرورش قوه تمیز و تشخیص و داوری صحیح است که این امر به‌وسیله تفکر انتقادی محقق خواهد شد. تفکر انتقادی موجب خواهد شد تا زمینه شناخت دقیق و عمیق فراهم شود. در واقع مخاطب، با توجه به تفکر انتقادی می‌تواند به تفکر تاملی، منطقی و مستدل برسد که بر تصمیم‌گیری در خصوص باورها و انجام آن تمرکز دارد. شخص می‌تواند به قضاوتی هدفمند و خودمحور برسد که مستلزم مهارت‌های تفسیر، تحلیل، ارزشیابی و استنتاج است. به عبارت دیگر، مهارت تفکر انتقادی شامل، بررسی دقیق و پایدار هر باور و یا دانش فرضی مدلل است که به نتیجه منتج می‌شود. افراد با توجه به تفکر انتقادی می‌توانند به ارزیابی صحیح و ارزش‌گذاری دانش و باورها برسند.

خلاصه اینکه مخاطبانِ رسانه‌ها باید اخبار و مطالب را خوب و دقیق بررسی کنند و به قضاوت و داوری مناسب و درستی دست یابند. 

نامه رهبری تلنگری به مسلمانان جهان

  نامه رهبری: تلنگر و هشداری به خودم

  اگرچه مخاطب مستقیمِ نامه‌ی پرمحتوای رهبری، جوانان اروپایی و آمریکای شمالی هستند اما این نامه می‌تواند تلنگر و هشداری برای مسلمانان ایران و تمام مسلمین جهان باشد. منِ به ظاهر مسلمان به فکر افتادم که:

 چقدر دینم، پیامبرم، علما و بزرگان دینم را می‌شناسم؟

چه میزان با احکام و قوانین دینم آشنایی دارم؟

کجا درست عمل کرده‌ام و کجا نادرست؟

تاکنون با رفتار و اعمالم چند نفر را به دینم خوشبین کرده‌ام و چند نفر را بدبین؟

چقدر اعتقادات و ایمانم وابسته به برداشت‌های دیگران است؟

از قرآن، کتاب آسمانیم، چه شناختی دارم؟ چقدر در موردش مطالعه کرده‌ام؟

قرآن کجای زندگی من است؟ آیا قرآن فقط تزیینِ کتابخانه است؟

رسانه‌های داخلی و خارجی چقدر در اعتقادات و ایمانم موثرند؟

آیا رسانه‌ها در شناخت اسلام به من کمک کرده‌اند؟ آیا در ذهن من سوال و پرسش ایجاد کرده‌اند؟ و یا فقط کورکورانه و با چشمانی بسته هر چه رسانه‌ها در مورد دین و ایمان می‌گویند می‌شنوم و باور می‌کنم؟

چقدر در مورد دین و اعتقادات دینی و اسلامی پیش‌داوری و قضاوت عجولانه و بدون مطالعه داشته‌ام؟

 

این وبلاگ تلاشی مکتوب است برای پاسخ به این سوالات.