ابداع واژه "اسلام هراسی"

در صفحه 131 کتاب "چه کسی از طرف اسلام سخن می‌گوید؟" آمده است:

  ما در جهانی زندگی می‌کنیم که دو دین بزرگ دنیا با ریشه‌های سامی تحت محاصره قرار گرفته اند. برای تبعیض و تعصب علیه چهارده میلیون یهودیِ جهان ما واژه‌ای قدرتمند به نام یهود ستیزی داریم. تا دوران اخیر، هیچ واژه قابل مقایسه‌ای برای تعصب، تبعیض و خشونت علیه 3/1 میلیارد مسلمان جهان وجود نداشت. واژه اسلام هراسی ابداع شد تا شکل دوگانه نژادپرستی را توصیف کند؛ نژادپرستی‌ای که هم ریشه در ظاهر متفاوت مسلمانان و هم ریشه در عدم تحمل عقاید دینی و فرهنگی آنها دارد.

   وقایع فاجعه آمیز یازدهم سپتامبر و ادامه حمله‌های تروریستی در کشورهای مسلمان و در مادرید و لندن، رشد اسلام هراسی را به سرعت افزایش داده است. اسلام و مسلمانان تا زمانی که بی‌گناهی‌شان ثابت شود مقصر شناخته می‌شوند. دین اسلام بیشتر علت تندروی، افراط گرایی، و تروریسم در نظر گرفته می‌شود تا زمینه‌ای برای بروز آنها.

  در سال‌های اخیر نیز، ظهور گروه‌های القاعده، طالبان و داعش و تمام جنایات و وحشی‌گری‌های آنها در گسترش پدیده اسلام هراسی بسیار موثر بوده است.

بازی‌های رسانه‌ای

      آنچه امروزه از بنیادگرایی در ذهن بیشتر جهانیان تداعی می‌شود خشونت است؛ چرا که این رسانه‌ها هستند که بنیادگرایی را به مثابه خشونت معرفی می‌کنند. دقیق‌ترین تعریف بنیادگرایی این است: بنیادگرایی را گروه‌هایی دینی می‌دانند که در واکنش به بحرانی ظاهر می‌شوند، بحرانی که به تصور آنان هویت گروهی‌شان را تهدید می‌کند. اما اساسا نمی توان خشونت و خشونت‌گرایی را به عنوان یک عنصر لاینفک در تعریف و شناسایی جنبش‌های بنیادگرا در نظر گرفت. این تصور که هر جنبش بنیادگرا، زمانی بنیادگرا خوانده می‌شود که به رفتارهای خشونت‌آمیز در برابر دنیای بیرونی متوسل شود بیشتر به وسیله رسانه‌ها به ویژه بعد از حادثه یازده سپتامبر به افکار عمومی القا شده است. در صورتی که بسیاری جنبش‌های بنیادگرا وجود دارد که به هیچ وجه با استفاده از خشونت موافق نیستند. البته خشونت به عنوان یکی از استراتژی‌های جنبش‌های بنیادگرا در مواجهه با جهان بیرونی است.

   بازی‌های رسانه‌ای در به وجود آمدن تصویر افراطی خشونت‌آمیز از بنیادگرایی نقش موثری داشتند. یکی از دلایل به وجود آمدن چنین تصویری از بنیادگرایی و اسلام دو واقعه تاریخی است که به عنوان نقطه‌های عطف در فهم و تعریف بنیادگرایی می‌توان به آن توجه کرد. یک انقلاب اسلامی است و دیگری واقعه یازده سپتامبر. بعد از انقلاب اسلامی در ایران و آغاز حرکت‌های دینی در کشورهای مسلمان در دهه 80 میلادی، هم رسانه‌ها و هم نظریه‌پردازان علوم اجتماعی که قدرت یافتن دین در عرصه عمومی را پیش‌بینی نمی‌کردند به این اسلام هراسی دامن زدند و در تحلیل‌ها و تعاریف خود، اسلام‌گرایی را با بنیادگرایی یکی می‌گرفتند و اصطلاحاتی مانند اسلام سیاسی یا حکومت دینی و ... برای تعریف اسلام به عنوان یک دین بنیادگرا مطرح کردند. بعد از واقعه یازده سپتامبر به دلیل رسالت جهانی که القاعده برای خود تعریف کرده بود و به دلیل تفسیر خاصی که از مفهوم جهاد ارائه دادند، اسلام هراسی تشدید شد و مفاهیمی مانند جنگ یا جهاد مقدس که بازمفهومی مسیحی است به اسلام نسبت داده شد. با این تفاوت که بعد یازده سپتامبر تصویری که از مسلمانان ارائه می‌شد افرادی بود که هر آینه آماده انجام عملیات انتحاری است. یعنی رسانه‌ها عملا در این دو دوره زمانی علاوه بر خدشه‌ای که در فهم بنیادگرایی وارد کردند، دو ویژگی خاص را برای تعریف بنیادگرایی ابداع کردند. در ابتدای دهه 80 حکومت دینی و در اول قرن بیست و یکم، مفهوم جهاد. 

          منبع: رسانه؛ عنصر جدایی ناپذیر بنیادگرایی، گفت و گو با احسان حمیدی زاده، مدیریت ارتباطات